Gerundioa
BASADOS EN EL VERBO
A) –T(Z)EN
Esta forma, responde a la pregunta ZERTAN?
• Adibidez
Papá está leyendo el periódico. Aita egunkaria irakurtzen ari da.
Lo he visto saliendo de casa. Etxetik irteten ikusi dut.
B) –(E)Z, -AZ
Esta forma se construye mediante el participio instrumental, y tiene diversos usos.
B.1. Responde a la pregunta ZEREZ?
• Adibidez
¿Cómo lo consiguió? Comprándolo.
Nola lortu zuen? Erosiz.
B.2. Responde a la pregunta NOLA?
• Adibidez
Hemos venido cantando.
Kantatuz etorri gara.
B.3. Kausa – ondorioa
• Adibidez
Viendo que estaba mal, lo tiró.
Txarto zegoela ikusiz, bota egin zuen.
B.4. Azalpenekoak
• Adibidez
Le llamó a la mujer viendo que llegaba tarde.
Emazteari deitu zion berandu helduko zela ikusiz.
C) –TA, -RIK
A menudo, el gerundio se vale de los sufijos –TA y –RIK pertenecientes al participio.
C.1. Aurrekotasuna
• Adibidez
Diciendo eso, se marchó.
Hori esanda, joan egin zuen.
C.2. Kausa-ondorioa
• Adibidez
Viendo eso, se marchó.
Hori ikusita, alde egin zuen.
D) –(e)AN
Esta forma, utiliza el caso NON.
• Adibidez
Haciéndolo, al final aprenderemos.
Eginean-eginean azkenean ikasiko dugu.
E) –KI
Esta forma, utiliza el sufijo –KI.
• Adibidez
He visto a alguna gente yendo huyendo.
Jende batzuk ikusi ditut ihesi joaki.
F) –EZEAN
Para las negativas.
• Adibidez
Se ha quedado sin saber qué decir.
Zer esan ezean geratu da.
G) –LA –RIK
F.1. Denbora
• Adibidez
Viniendo del monte, se rompió la pierna.
Menditik zetorrela(rik), hanka apurtu zuen.
F.2. Modua
a) Baiezkoak
• Adibidez
Se fue teniendo la txapela en la cabeza.
Txapela buruan duela joan zen.
b) Ezezkoak
• Adibidez
Estoy sin saber qué hacer.
Zer egin ez dakidala nago.
BASADOS EN EL SUSTANTIVO
A) –KA
Añadimos el sufijo –KA. A menudo, se usa con repeticiones.
• Adibidez
He pasado toda la noche dando vueltas.
Gau osoa eman dut bueltaka.
B) –EZ
Esta forma ya la hemos visto en el apartado anterior, aplicada al verbo. También la podemos usar con nombres.
• Adibidez
El niño está llorando.
Umea negarrez ari da.
C) –(e)AN
Esta forma ya la hemos visto en el apartado anterior, aplicada al verbo. También la podemos usar con nombres. Recordamos que usa el caso NON.
• Adibidez
El niño está trabajando.
Umea lanean ari da.
D) BATEAN
• Adibidez
El niño estaba llorando.
Umea negar batean zegoen.
RESUMEN

BASADOS EN EL VERBO

- T(Z)EN

1. Iharduera [Zertan]

Telebista ikusten ari da

Etxetik irteten ikusi dut.

- (E)Z

1. Bidea [Zerez]

2. Kausa-ondorioa [kausa- ondorioa]

3. Modua [ ola]

4. Azalpenekoak [Zergatik]

Lan eginez lortu du.

Hori ikusiz, alde egin zuen.

Kapela kenduz, agur egiten digu.

Anak deitu du hau esanez.

- TA

- RIK

1. Aurrekotasuna […eta gero]

2. Kausa-ondorioa [kausa- ondorioa]

Hori esanda, joan egin da.

Hori ikusita, alde egin du.

-(e)AN

1. Erabilera mugatua.

Galduan aterako zara.

-KI

1. Erabilera mugatua.

Jendea ikusi dut ihesi joaki.

-EZEAN

1. Modua ezezkoak [ ola ezezkoetan]

Zer egin ezean dago.

- LA(RIK)

1. Denbora [-n bitartean]

2. Modua [N ola? baiezkoak]

3. Modua [N ola? ezezkoak]

Menditik zetorrela jausi zen.

Txapela buruan duela joan da..

Zer egin ez dakiela dago.

BASADOS EN EL SUSTANTIVO

- KA

1. Iharduera

Herrenka dabil.

- (E)Z

1. Bidea eta modua.

Negarrez ari da.

-(e)AN

1. Iharduera

Lanean ari da.

BATEAN

1. Modua [indartua]

Umea negar batean zegoen